Op 1 november 2018 organiseerde de Gemeente een inloopavond over de plannen met de Bult in Buurtcentrum Matilo. Vooraf was een bewonersbrief verspreid in de wijk Roomburg waarin de Gemeente aankondigde de saneringsmaatregelen van de Bult te willen afbouwen. Dit is een persoonlijke impressie van de avond. De Gemeente zal zelf een verslag maken dat eind november wordt gepubliceerd op de website van de Gemeente.
Aanwezigen
Op de bijeenkomst kwamen in totaal 50 bezoekers af. Dit waren hoofdzakelijk bewoners van de wijk Roomburg, maar ook 2 raadsleden: Maarten Kersten van Partij Sleutelstad (tevens namens het CDA aanwezig) en Harbert van der Kaap van de Partij voor de Dieren. Verder was er een journalist van het Leids Nieuwsblad aanwezig.
De avond werd namens de Gemeente geleid door Jaap van der Toorn, werkzaam bij de afdeling Grond, Vastgoed en Markt van de Gemeente Leiden, en Kor van Hateren, adviseur Bodem van Omgevingsdienst West-Holland. De eerste belichtte met name de procedurele en juridische kant van de zaak en de tweede de technische kant (vervuiling en beschermingsmaatregelen).
Verloop van de avond
De Gemeente had oorspronkelijk een verloop in 3 gespreksrondes in gedachten, waarbij nieuwe bezoekers telkens in een gespreksronde van een half uur voorgelicht zouden worden. Deze opzet bleek niet haalbaar.
De avond startte om 19:30 met een presentatie van Kor van Hateren over de vervuiling en de beschermingsmaatregelen. Vervolgens brak een stortvloed aan vragen los die zo goed en zo kwaad als het kon werden beantwoord. De heer van Hateren stelde om 20:15 voor dat de aanwezigen zouden vertrekken om plaats te maken voor nieuwkomers. Dat vonden de aanwezigen geen goed idee. Na een spontane stemming werd besloten door te gaan met de vragen en antwoorden van gespreksronde 1. Dit duurde voort tot 21:15. Toen werd medegedeeld dat de zaal was afgehuurd tot 21:00 en werden alle aanwezigen verzocht te vertrekken. Dit liet een onbevredigend gevoel achter bij de bezoekers.
De Bult en het gif
Kor van Hateren lichtte de voorgeschiedenis en de opbouw van de Bult toe. Hij illustreerde dit met de tekening die in de kop van het artikel staat.
De bodem in dit gebied bestaat van oorsprong uit een diepe zandlaag, afgedekt met klei en veen. In het verleden was de huidige Bult een kuil. Hier werd zand afgegraven voor de aanleg van de A4. In de jaren 60 werd besloten huisvuil op deze locatie te storten. De kuil werd eerst afgedekt met een laag klei en daar bovenop werd het vuil gestort. Onder toezicht van de Gemeente is er huisvuil en andere soorten vuil gestort. Buiten toezicht van de Gemeente zijn er ook vaten met gif gedumpt. Ik vond het opvallend dat de heer van Hateren volmondig toegaf dat hier vaten met giftige stoffen liggen. Hij vertelde dat zelfs bekend is in welke zone de vaten ongeveer liggen.
Het verhaal van de gifdumping werd bevestigd door een dame in de zaal die toen zij 16 jaar oud was aan de Besjeslaan woonde en toen al getuigen heeft gesproken die de illegale dumping hebben waargenomen. Na de bijeenkomst gaf ze een voorbeeld: bij de ingang van de vuilstort lag een woonboot. De bewoner daarvan had haar verteld dat ’s nachts vrachtwagens van de firma Kemp lading kwamen lossen op de stort. Het is niet aannemelijk dat de Gemeente opdracht geeft gegeven tot nachtelijke stortingen.
Nadat in de jaren 80 besloten is de vuilstort te sluiten is de Bult afgedekt met een kleilaag van ongeveer 1 meter. Hierop werd beplanting aangebracht.
De heer van Hateren vertelde vervolgens dat verontreinigingen met een snelheid van enkele decimeters per jaar door de kleilaag heen sijpelen en vervolgens in de zandlaag terecht komen. Daar stroomt het met grondwater mee in de richting van Zoetermeer. Dit is volgens hem al een reden dat de bewoners van de wijk Roomburg zich eigenlijk geen zorgen hoeven te maken want het stroomt de andere kant op. De stelling dat dit niet erg zou zijn leidde tot verontwaardigde reacties in de zaal (“abjecte uitspraak!”). Ik heb nog even op de kaart gekeken. Onderweg naar Zoetermeer passeer je eerst volkstuinvereniging Cronesteyn waar groenten en fruit worden geteeld. Geen probleem?
De beschermingsmaatregelen
De huidige beschermingsmaatregelen houden het volgende in (ik verwijs weer naar de tekening in de kop van het artikel). Uit de Bult wordt grondwater weggepompt. Het afgepompte water wordt geloosd op het riool. Om dit te mogen doen moet het aan lozingsnormen voldoen. Het wordt daarom regelmatig gecontroleerd. Tot nu toe voldoet het afgepompte water aan de lozingsnormen. Een tweede maatregel is dat in de wijk Roomburg peilpunten zijn aangebracht waar regelmatig metingen worden verricht. Ook deze metingen zijn tot nu toe beneden de afgesproken normen. De beschermingsmaatregelen die men wil afbouwen zijn het afpompen en controleren van het afgevoerde water. Het controleren op verontreiniging van de bodem in de wijk wil men handhaven.
Volgens de heer van Hateren zijn de huidige beschermingsmaatregelen nooit technisch noodzakelijk of verplicht geweest. Het zou uitsluitend om een politieke beslissing van de verantwoordelijke wethouder gaan. Op dit punt werd de heer van Hateren fel tegengesproken door meerdere aanwezigen in de zaal die betogen dat de beschermingsmaatregelen afgedwongen zijn door de Raad van State. In de laatste rechtszaak zijn door de Gemeente duidelijk eeuwig durende maatregelen toegezegd.
Wat nu als …
Het meest interessante gedeelte van de avond vond ik de beantwoording van de vraag: wat nu als er in de wijk Roomburg toch verhoogde verontreinigingswaarden worden gemeten doordat een vat is gaan lekken.
De heer van Hateren betoogde eerst uitvoerig dat hij dacht dat de vervuiling geen gevaar meer vormt omdat het gif onschadelijk is gemaakt door bacterie-beestjes en wonderlijke chemische processen. Hij schermde met een onderzoeksrapport waaraan een vakgenoot van hem werkte maar dat nog niet af was, waaruit dit zou blijken.
Vervolgens ging hij in op de wat als … vraag. Als een verhoogde waarde wordt gemeten wacht de Gemeente eerst een maandje en meet dan nog een keer en dit herhaalt zij een maand later nog een keer. Als de vervuiling bij herhaling niet wil verdwijnen doet zij eerst onderzoek of er andere oorzaken aan te wijzen. Indien geen andere oorzaken zijn aan te wijzen, ja, wat dan? Volgens hem moeten we er op vertrouwen dat er dan heel veel nieuwe kennis is opgebouwd en dat het probleem dan opgelost gaat worden. In ieder geval was het dan altijd mogelijk om weer pompen te plaatsen en het water af te pompen en te lozen (wat ik me dan afvraag: je mag toch geen vervuild water lozen?)
Ik vond dit een zwak en dubieus verhaal waar ik graag wat onafhankelijke contra-expertise bij zou inschakelen.
De financiën
Wij zouden het bijna vergeten, maar de aanleiding voor deze plannen zijn (hoe kan het anders) de financiën. De huidige saneringsmaatregelen kosten 90.000 euro per jaar waarvoor de Gemeente een onbekend bedrag aan Rijkssubsidie vangt. De subsidie loopt in 2020 af.
Wanneer op het nieuwe saneringsbeleid wordt overgestapt (stoppen met afpompen) bespaart de Gemeente 80.000 euro per jaar. Volgens de heer van der Toorn kan je voor dat bedrag een hoop leuke dingen doen voor de stad. Daaruit is het plan geboren om een groenstrook van 230.000 euro tussen de Bult en Roomburg aan te leggen, zodat de buurt ook ziet dat je voor 80.000 euro per jaar een hoop leuke dingen kunt doen. Het werd wel heel snel duidelijk dat de aanwezigen in de zaal daar heel anders tegen aan kijken.
De rechten van de woningeigenaren
Een bijzonder onderwerp vond ik de rechten van de woningeigenaren. De Gemeente blijkt 2 soorten koopcontracten te hebben gehanteerd. Oorspronkelijk sloot de Gemeente elke aansprakelijkheid voor gevolgen van vervuiling vanuit de Bult uit.
Onder druk van de politiek is dit later gerepareerd. In het tweede type contract dat de Gemeente hanteerde neemt de Gemeente de volle verantwoordelijkheid voor gevolgen van vervuiling vanuit de Bult. Om rechtsongelijkheid te voorkomen is vervolgens naar eigenaren op basis van het oude type contract een brief gestuurd waarin hun rechten als het ware gerepareerd zijn. Tijdens de bijeenkomst bleken twee woningeigenaren met een oude type contract nog nooit zo’n brief van de Gemeente te hebben ontvangen. Dit zijn wel losse eindjes die gerepareerd moeten worden!
Vervolgens werd door aanwezigen opgemerkt dat deze contractuele bepalingen geen bescherming bieden tegen waardedaling van de huizen in het onverhoopte geval dat er verontreinigingen in de wijk worden gevonden. De Gemeentevertegenwoordigers konden hierop geen adequate reactie geven (dus dit zal wel kloppen). Het lijkt er op dat in deze business case van de Gemeente de risico’s worden verplaatst naar de woningeigenaren. Geen sterk verhaal!
De besluitvorming
Gevraagd werd hoe het met de besluitvorming verder loopt. De heer van der Toorn legde uit dat dit besluit wordt genomen door het College van B&W (niet door de Raad), hierbij geadviseerd door de Omgevingsdienst West-Holland. Vervolgens wordt het besluit getoetst door de Provincie, die deze taak heeft gedelegeerd naar … de Omgevingsdienst West-Holland. Volgens de heer van Hateren zijn deze 2 petten geen problemen. Er staan Chinese muren in de Omgevingsdienst.
Maarten Kersten van Partij Sleutelstad liet direct weten dat de Raad wel degelijk iets te vertellen heeft want zij het toetst het beleid van het College. Hij vertelde dat Partij Sleutelstad en het CDA al een groot aantal vragen over dit voorgenomen besluit heeft gesteld aan het College.
Ik ben in ieder geval zeer benieuwd wat het College met deze plannen gaat doen. Ik vind het onbegrijpelijk dat “het meest groene College ooit” met deze plannen geassocieerd wenst te worden. Maar ja: de wegen van de politiek zijn ondoorgrondelijk.
Tot slot
Ik verliet deze bijeenkomst met gemengde gevoelens. Boosheid, ongeloof en hilarisch lachen wisselden elkaar af. Ik ben in ieder geval niet gerustgesteld, wat toch de bedoeling van deze bijeenkomst moet geweest zijn.
Mocht u nog wat willen aanvullen, verbeteren of becommentariëren naar aanleiding van dit stuk, plaats dan een reactie onderaan deze pagina.
Bert Stemerdink
Verontruste Leidse burger
Wat we hebben kunnen leren van soortgelijke dumpplaatsen elders is dat er een grote diversiteit aan giftige stoffen kan zijn gestort waarvan de ene stof in grote hoeveelheden in het milieu terecht moet komen om schade te veroorzaken terwijl de andere stof in een kleine hoeveelheid al uitermate schadelijk kan zijn. Het verhaal over de kleine kans dat 40 vaten tegelijkertijd gaan lekken houdt blijkbaar rekening met een kleine diversiteit van zeer matig schadelijke stoffen . Dit is gokken met gezondheid. Het verhaal over de geweldige beestjes die alles opruimen doet me vermoeden dat er nog mensen zijn die in kaboutertjes geloven. Die zitten dus in de Bult en dat wil ik best aannemen en aan de kindertjes vertellen.
Werk aan de winkel mensen.
Dit gaan we niet accepteren